In dit artikel willen we het hebben over de ‘waan van de dag’, een veelgehoorde uitspraak die we gebruiken om allerhande mistoestanden te beschrijven. We hanteren een procesfilosofische aanpak, hierbinnen is het begrip ‘econognostiek’ een samenvoegsel van ‘economie’ en ‘gnostiek’. Het idee is eenvoudig, de gnostiek veronderstelt dat we in een staat van ‘dronkenschap’ verkeren, in hoeverre ligt deze toestand aan de basis van de aanslepende economische crisis van heden? En belangrijker, is het überhaupt mogelijk om hiervoor wakker te worden opdat een fluweelzacht herstelproces zich kan voltrekken? Als introductie een aantal vingerwijzingen en een mindmap om ons in de sfeer te brengen, het motto is ‘geloof niets zomaar, maar zie voor jezelf’.
Wat is gnostiek?
Eén van de belangrijkste thema’s van de gnostiek is dat de mens van zichzelf vervreemd kan raken. Mensen kunnen vergeten wie ze zelf in werkelijkheid zijn. De onverloste mens is ‘zichzelf kwijt’. Het gevolg daarvan is dat zo iemand het contact met zijn innerlijk weten, de gnosis, verliest. Wie zichzelf kwijt is, leeft als een slaaf van onpersoonlijke machten. Deze staat van vervreemding van het ware zelf wordt in de gnostische teksten met velerlei verschillende termen beschreven, zoals slavernij, vergetelheid, slaap, dronkenschap, blindheid, de dood. De meest algemene term die daarvoor vaak wordt gebruikt is ‘de dwaling’, in de betekenis van ‘verdwaald zijn’.
Wat is procesfilosofie?
Procesfilosofie, of procesdenken, is een filosofische stroming die de laatste dertig jaar opgang maakt binnen de geesteswetenschappen en er in bestaat dat alles (het universum, de wereld, de schepping, de mens, God) opgevat wordt als een continu gebeuren of proces. Ervan uitgaand dat niets stilstaat, maar alles evolueert, ontwikkelt en beweegt, is het proces-denken een dynamische denkrichting, die veel klassieke en gestabiliseerde ideeën in een nieuw en ander licht plaatst. Het procesdenken heeft nieuwe perspectieven geopend. Het heeft een nieuw licht geworpen op tal van zaken. Toch is het geen nieuwlichterij zonder basis. Het wil gegrondvest zijn op degelijke fundamenten.
Vanwaar het succes?
De belangstelling voor het procesdenken is zeker een gevolg van het feit dat we te maken hebben met een denkstijl die aansluit bij heel wat gevoeligheden van de hedendaagse mens. Die mens bevindt zich in een wereld die heel snel evolueert. Die evolutie wordt ook vastgesteld in de hele kosmos. Aan wat de hedendaagse natuurwetenschappen ons leren, kunnen we zomaar niet voorbijgaan. De mens vindt zichzelf als ingeschakeld in een fantastisch universum dat hem draagt en in zekere zin ook heeft voortgebracht. We leven in een wordend heelal. Alles schijnt met alles samen te hangen. Wat is de plaats van de mens in dit ruimer geheel? Het is de eeuwige vraag. Het procesdenken is in wezen een klassieke metafysica, maar dan wel dynamisch opgevat.
Wat is waar?
In praktijk bestaan er verschillende concepten over waarheid, we geven hier – doch niet limitatief – de voorkeur aan het pragmatische concept van waarheid. Volgens dit concept is een ervaring ‘waar’ als deze ervaring het individu helpt om een probleem op te lossen of om een situatie meester te worden. Ervaringen of overtuigingen worden beschouwd als handelingen zoals alle andere handelingen, en ware ervaringen en overtuigingen zijn die ervaringen en overtuigingen die positieve consequenties hebben. Waarheid is hier valuatie, iets is waar als het samenhangt met onze belangen, iets is niet waar als het niet samenhangt met onze belangen.
Wat met de schuldvraag?
Spreken over waarheid en moraliteit is altijd een heikele kwestie, vrijwel spontaan laat het ook een schuldvraag oprijzen. Vanuit de gnostische premisse wordt deze schuldvraag anders ingevuld, want wie treft er schuld als dwalen, slapen, blindheid en dronkenschap inherent aan het leven zijn? Dit betekent finaal dat ‘mismeesteringen’ een gevolg zijn van onwetendheid, wakker worden zou dan tot herstel kunnen leiden. Ondanks er fundamenteel niemand schuld treft, zal het debat toch de emotie beroeren waardoor ‘strijd’ bijna onvermijdelijk wordt. Het wordt kunst om hierin alle nuchterheid te bewaren, een nobele opdracht voor ons allen die veel moeilijker blijkt dan de theorie laat vermoeden. De proef op de som maakt dit snel duidelijk.
//Spreken over waarheid en moraliteit is altijd een heikele kwestie//
Zeker in verband met gnostiek. Want als ik waarheid spreek, dan spreekt iemand anders onwaarheid. Daarmee verdeel je al weer de heelheid in zijn tegenstellingen. De strijd is geboren, het bloed kan weer vloeien.
//Ondanks er fundamenteel niemand schuld treft//
Juist. Wat kunnen de onwetenden er aan doen dat zij onwetend zijn? Zij laten zich beheersen door hun denken en menen zelfs dat zij hun denken zijn. Kom niet aan met argumenten, want dan begeef je je al weer in de verdeling. Het zuivere is helemaal zuiver en niet verdeeld met onzuiverheid.
Met je eens, kunnen hier denken aan Heraclitus …
Wellicht was Heraclitus daarom een voorstander van oorlog, omdat in de strijd tegendelen samenwerken om een beweging te scheppen die harmonie is. “Du choc des opinions jaillit la lumière”, zeggen de Fransen. Uit de botsing der meningen ontspringt de waarheid. Dit is om te zetten naar “twist en tegenspraak zijn onvermijdelijk”. Dit idee van Heraclitus kan worden gezien als een vroege voorloper van de “struggle for life” van Darwin; en aan de leer van Hegel: these en antithese brengen samen de synthese voort. Heraclitus gaat hierin wel erg ver, getuige zijn uitspraak: “Goed en kwaad zijn één.”
https://nl.wikipedia.org/wiki/Heraclitus
Goed en Kwaad zijn ook één. Met het verdelen in Goed en Kwaad begint de narigheid. Door het vedelen wordt Goed gezien als de afwezigheid van Kwaad. En vanzelfsprekend beschouwt degene die verdeelt, zichzelf als Goed of als strevend naar Goed. Maar alles hangt met alles samen en dat alles is voortdurend in beweging. Natuurkundig kan je stellen dat materie langzaambewegende energie is. Daar we zelf materie zijn zoeken we in die trage energie/vibratie het Goed. En dat doen we door Kwaad uit te sluiten. En zo ontstaat de illusie waar we in menen te leven. We zijn niet ontworteld van de stam, we menen de stam zelf te zijn!
Het realiseren of onderhouden van het redelijke evenwicht is als een continue opdracht, de traditionele econoom ligt zwaar onder vuur. Zelfs een kind van zes begrijpt waarom dat zo is, bijzondere leestip:
`Schitterend geschreven … ik kon dit boek tot op twee derde ervan niet wegleggen of ook maar aan iets anders denken … je blijft lezen.’ – Samuel Brittan, Financial Times `Tomás Sedlácek bepleit niets minder dan een ‘humanomie’, een beschouwing van het lot van de mens in deze wereld van schaarste waarin ook de verhalen van de mens en zijn filosofieën worden betrokken. Economen hebben zichzelf verlamd door hun gebrek aan academische breedte en hun `wetenschappelijke’ minachting voor het menselijk woord.
http://www.bol.com/nl/p/de-economie-van-goed-en-kwaad/9200000002405490/
Het verband tussen gnostiek en economie ontgaat mij.
Het is iets waar je amper kan naastkijken, de dwaling uit zich door bijvoorbeeld besparingsmaatregelen op te leggen die geen economische rechtsgeldigheid kennen. Het waarom staat in de boekjes economie maar toch blijven velen daar blind voor, quasi letterlijk.
Waarheid is altijd zuiver of behoort zuiver te zijn, mogelijk is het een vergissing dat juist waarheid zou kunnen verdelen, waarheid kan en zou moeten ontspringen vanuit een Liefdevolle intentie / passie voor dat wat oprecht waar is en waardoor de mensheid op weg geholpen kan worden richting een waarheidsgetrouw oprecht en eerlijk leven. Het brengen van waarheid kan een heikele kwestie worden omdat ware waarheid valse kaders van veligheid gebaseerd op onwaarheden omver kan werpen dat kan dan inderdaad leiden tot verzet edoch werkt het uiteindelijk altijd als verlossend omdat ware waarheid bevrijdend werkt door haar of zijn onderliggende Liefdevolle sturing wat altijd de basis behoort te zijn van ware zuivere waarheid.
Jouw visie of mijn visie op de waarheid kan verschillen slechts ware waarheid kan ons beiden bevrijden.
Waarheid is voor de mens altijd relatief. Wij benoemen iets tot ‘kort’ en noemen dat waar. Maar daarbij ontstaat als vanzelf het gegeven dat ‘lang’ onwaar is. Waar het ons aan ontbreekt is dat we niet kunnen accepteren dat ‘kort’ gewoon een andere benaming is van ‘lang’. Zo heeft iedere tegengestelde een relatie met het tegendeel.
Wat we overal om heen zien gebeuren is dat iedereen ‘de waarheid’ claimt.
De korte mens roept dat iemand van 1.80 lang is.
De lange mens roept dat iemand van 1.80 kort is.
Zo verbeiden we de tijd met dualiteit.
Totdat we gaan inzien dat orde en chaos uit elkaar ontstaan en elkaar zijn.
Dit is geen intellectueel inzicht. Het houdt verband met gnostiek.
Het is een inzicht van het hart.
Eerlijk en oprecht leven in harmonie met elkaar op deze aarde zal voor ons allen kunnen leiden tot een gelukkiger leven als we ons daarvan bewust geworden zijn. 🙂
Mooi gezegd Treowd, net omwille van de economische crisis worden heel wat onwaarheden in de spotlight geplaatst, geflankeerd door de sociale alternatieven die duidelijk anders stellen. Het loslaten van achterhaalde denkbeelden komt met veel ontkenning, niets nieuws onder de zon. Toevallig te vinden bij ‘complottheorieën’. 🙂
Men is zo overtuigd van het eigen wereldbeeld, dat men feiten die daar niet in schijnen te passen (anomalieën) gedurende zeer lange tijd negeert of anders probeert te interpreteren. De op den duur onvermijdelijke aanpassing van het wereldbeeld, wanneer dit gefalsificeerd is geraakt door de anomalieën, is een vaak een groepsproces waarvan de timing niet goed voorspelbaar is. Onderzoekers die met alternatieve theorieën komen worden vaak weggehoond, tot hun zaak dermate duidelijk is dat men zich niet meer kan voorstellen of herinneren dat men er ooit anders over dacht.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Complottheorie
Werner,
Binnen de gnostische “leer” ligt het antwoord voor de reden van onze dwaling opgesloten binnen ons menszijn.
Wat kort door de bocht inhoud dat de “dwaling” een universele wetmatigheid is wat evolutionair binnen ons bestaan en ontstaan onlosmakelijk met ons verbonden is, een universeel deel van ons bestaan is.
Die dwaling uit zich in ons als, zoals je aangeeft, als een staat van vervreemding wat je onze slapende staat zou kunnen noemen met alle maatschappelijke gevolgen van dien.
Die dwaling uit zich vanzelfsprekend ook als een reden, een veroorzaker wat niet zozeer een manifeste 3e partij is of een aan ons onafhankelijk fenomeen maar een evolutionaire samenhang heeft wat onlosmakelijk besloten ligt in ons bestaan.
Dit is dan ook de basis van het gedachtegoed dat onze invloed op de aan onze gemanifesteerde werkelijkheid niet in eerste instantie ligt in het handelen binnen die gemanifesteerde werkelijlheid maar binnen ons menselijk wezen wat de grondslag is van ons gemanifesteerde bestaan.
De gnostici noemde dit “dromen” ipv op basis van rede, gedachten en geloof handelen binnen en handelingen verrichten aan de gemanifesteerde werkelijkheid om deze te veranderen.
Het feit dat wij bestaan is de reden van het bestaan van deze werkelijkheid en niet andersom.
Daarin ligt dan ook de sleutel tot inzicht en begrip van onze huidige staat, de bindende samenhang van alle bestaande fenomenen binnen deze universele beleving, het universum.
Deze onlosmakelijke samenhang willen beinvloeden door gemanifesteerde uitingen hiervan te willen veranderen is de uiting van de dwaling als oorzaak aan te pakken en niet de dwaling zef.
Wakker worden uit de droom is dus in die zin niet het inzien dat hetgeen ons overkomt het oorzakelijk gevolg is van externe invloeden maar inzien dat hetgeen ons overkomt een oorzakelijk gevolg is van wie wij als mensheid van oorsprong zijn en onze onwetendheid daarvan.
Het bestaansrecht van onze realiteit ligt besloten in onze overtuiging en geloof van wie wij ten diepste zijn en niet in onze dagelijkse maarschappelijke beleving ervan.
De proef op de som maakt dit al eeuwen duidelijk, het bestaansrect van deze realiteit.
Wat betreft proef op de som, keuzes worden gemaakt ifv van een doelstelling. Het wijzigen van deze doelstelling kan een wereld van verschil betekenen, als de dwaling de bovenhand neemt dan komen we tot de meest absurde vormen van economie.
In de speltheorie, een deelgebied van de wiskunde, is een Nash-evenwicht een oplossingsconcept voor een niet-coöperatief spel, waar twee of meer spelers aan meedoen. In een Nash-evenwicht wordt elke speler geacht de evenwichtsstrategieën van de andere spelers te kennen en heeft geen van de spelers er voordeel bij om zijn of haar strategie eenzijdig te wijzigen. Als elke speler een strategie heeft gekozen en geen enkele speler kan profiteren door zijn strategie te veranderen, terwijl de andere spelers dat ook niet doen, dan vormt de huidige verzameling van strategiekeuzes plus de bijbehorende uitbetalingen een Nash-evenwicht.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Nash-evenwicht
Dan begrijp of onderken je de betekenis en impact niet van “de dwaling” volgens de gnostiek. Deze realiteit en dus bijv. de economie als structureel onderdeel daarvan IS de dwaling. En alle realiteitszin die we hieraan ontlenen is onze droomstaat, de slaap waaruit we dienen te ontwaken. De keuze in deze is dan ook of je tracht de droom tot een paradijslijk avontuur te maken maar nog steeds als dwaling, of je ontwaakt uit de droom en onderken de dwaling als in m’n vorige reactie beschreven en het zal je kompas worden ten dienste van je evolutie, je ontwikkeling tot soeverein universeel vrij wezen, daar waar de dwaling als deel van wie je bent evolutionair voor bestaat.
Ja, binnen dit gegeven zijn er tal van fenomenen te onderscheiden, duaal bekeken kunnen we slechts het menselijke lijden verzachten door allerhande sociale alternatieven in rekening te brengen. Sommige geesten zijn echter dermate betrokken bij hun spel dat ze de inherente waarde niet eens opmerken, zelfs niet wanneer dat in geschenkverpakking wordt aangeleverd. Er bestaan verschillende vormen van agnosie, heel bijzonder.
De meest voorkomende vormen zijn visuele en auditieve agnosie, maar de aandoening kan ook bij de andere zintuigen voorkomen. Iemand kan bijvoorbeeld een rinkelende telefoon horen, maar het signaal niet als verzoek tot communicatie herkennen. Anderzijds kan hij wel reageren op een telefoonsignaal, maar de telefoon niet herkennen als het toestel dat hij daarvoor moet gebruiken.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Agnosie
Met alle respect Werner maar ik heb het idee dat dit artikel en je inhoudelijke reacties meer de klok horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt is. Maar misschien mis ik de essentie.
Misschien wel 🙂
Als laatste is er het ‘presentationele concept van waarheid’: een ervaring wordt geaccepteerd zoals zij zich voordoet zonder enige referentie naar iets buiten die ervaring. De onmiddellijke ervaring wordt niet gezien als een symbool of als representatie van iets anders maar als iets compleets in zichzelf. Beschrijvingen van ervaringen van verlichting vanuit verschillende tradities bijvoorbeeld benadrukken het presentationele concept van waarheid. Tijdens verlichting ervaart of ziet het individu de dingen zoals ze zijn zonder meer, zonder analyse, zonder verklaring, zonder de ervaring in stukjes te knippen of te vervormen.
https://econognostiek.wordpress.com/waarheidsconcepten/
Mogelijk geeft volgende link hierover nog wat meer inzicht
https://paradoxofplayfulness.wordpress.com/
Don’t take your toughts to seriously……. 🙂
Meer over dit onderwerp betreffende het minder serieus danwel playfull te zijn met je gedachten ter bevrijding uit conceptionele waarheden.
Don’t take your thoughts too seriously
vergeet niet de Continue links te volgen…
Zo eenvoudig is het, knap lastig om te moeten (h)erkennen. 🙂
Dogmas — religious, political, scientific — arise out of the erroneous belief that thought can encapsulate reality or the truth. Dogmas are collective conceptual prisons. And the strange thing is that people love their prison cells because they give them a sense of security and a false sense of “I know.” Nothing has inflicted more suffering on humanity than its dogmas.
Read more at http://www.beliefnet.com/Inspiration/2010/08/Dont-Take-Your-Thoughts-Too-Seriously.aspx?p=2#Rvqev3G8JEBfSuSj.99
Quote Hans : Het feit dat wij bestaan is de reden van het bestaan van deze werkelijkheid en niet andersom.
Of mogelijk bestaat deze werkelijkheid juist nu en is dat de reden van ons bestaan ?