In deze reeks reflecteren we over het ‘burgerinitiatief’ van Stichting Ons Geld, een niet te onderschatten actie met het oog op het herstel van onze economie. Een en ander wordt gekoppeld het Elaboration Likelihood Model (ELM), dit model helpt om beter te begrijpen waarom beschikbare alternatieven vaak ontsnappen aan de collectieve aandacht. Oplossingen kunnen pas werken als ze ook worden opgenomen binnen het democratische besluitvormingsproces, dit vergt in de eerste plaats aandacht en ontvankelijkheid. Voor wie het de interesse geniet, vooreerst het Elaboration Likelihood Model volgens wikipedia:

Elaboration Likelihood Model

Het Elaboration likelihood model, kortweg ELM, is een door Petty & Cacioppo ontwikkeld model dat de manier waarop attitudes veranderen en gevormd worden, beschrijft. Centraal hierbij staat het elaboration continuum, dat van weinig uitgesproken (onbewust) tot zeer uitgesproken (zeer bewust) reikt. Afhankelijk van de mate van uitgesprokenheid kunnen verschillende processen van invloed zijn op de uiteindelijke overtuiging of attitude. Het model kunnen we in een beeld vangen, aangevuld met een aantal vingerwijzingen die verwijzen naar een nakende paradigmashift.

Routes

Het ELM onderscheidt twee routes die tot overtuiging kunnen leiden, de centrale route en de indirecte route. Processen die via de centrale route verlopen vereisen een grote mate van aandacht, waardoor ze geneigd zijn dominant aanwezig te zijn onder condities die een grote mate van uitgesprokenheid stimuleren. Centrale routeprocessen onderwerpen een overtuigend bedoelde boodschap aan een nauwgezet onderzoek om de waarde van de gebruikte argumenten te kunnen beoordelen. De indirecte route daarentegen vereist weinig bewust denken, en is daardoor vooral aanwezig in situaties die weinig uitgesproken signalen voortbrengen. Deze processen zijn vaak afhankelijk van simpele beslisregels zoals “experts hebben gelijk” of oppervlakkige kenmerken van de boodschap, zoals de hoeveelheid argumenten die genoemd worden of de autoriteit van de bron waarin ze genoemd zijn.

Motivatie

Welke route gevolgd wordt is afhankelijk van de mate van uitgesprokenheid. Zowel motivatie en de geestelijke vermogens van de ontvanger bepalen de mate van uitgesprokenheid. Twee voorbeelden van motivationele factoren die van invloed zijn op de gepercipieerde uitgesprokenheid van een boodschap betreffen de relevantie voor de persoon die de boodschap ontvangt en de autonome geneigdheid tot overdenken van de ontvanger. Factoren die gerelateerd zijn aan de geestelijke vermogens van de ontvanger betreffen de afwezigheid van afleiding en het beschikken over relevante noodzakelijke kennis om de logische argumenten op hun merites te beoordelen. In geval van gematigde uitgesprokenheid zal een combinatie van centrale en indirecte processen de wijze waarop de informatie verwerkt wordt beïnvloeden. Tot zover wikipedia.

Toepassing

Op basis van proefondervindelijk onderzoek kunnen we een mindmap presenteren, een toepassing die aandacht heeft voor de economische crisis zoals we heden ervaren. De premisse is dat het niet ontbreekt aan oplossingen, dit kunnen we zonder meer afleiden uit de immense schat aan nobel studiewerk en analyses. Deze nuchtere waarneming brengt ons tot de ‘paradox van oplossingen’, dit wil zeggen dat tal van ‘spelbrekers’ (vooralsnog) niet toelaten om de sociale alternatieven volwaardig te integreren in het maatschappelijke – en daarom ook politieke – besluitvormingsproces. Deze rudimentaire mindmap fungeert als een routeplanner, het weerspiegelt een denkproces waarin elk detail – hoe klein ook – belangrijk kan zijn om ons inzicht te verbreden.

Doelstelling

De aangeboden mindmap weerspiegelt een doelstelling, hoe evolueren we van een uit de hand gelopen ‘monopolyspel’ (LB) naar een ‘sociaal duurzame economie’ (RO)? Is het überhaupt mogelijk om een dergelijke transformatie zonder kleerscheuren te realiseren en/of wat zijn de gevolgen wanneer we dat niet doen? Hoe reageren we op sociale innovaties die anders zijn dan ‘mainstream’? Al doende evalueren we de waarachtigheid van het Elaboration Likelihood Model, een proces dat – net omwille daarvan – zeer rommelig kan verlopen. Het wordt dan ook kunst om dit in alle nuchterheid te beschouwen, wetenschappelijke sereniteit is aan de orde opdat we niet verzanden in een ‘chaotische brij’ zonder waarachtige progressie. Wees vooral welkom om hierin te participeren, aandacht en ontvankelijkheid zijn primaire voorwaarden tot succes. Voor wie het de interesse geniet.