Evolutionair hebben we al een hele weg afgelegd, dat is het goede nieuws. Het slechte is dat we deze evolutie niet voldoende waarderen en dat leidt tot een element van de omgekeerde effectiviteit. In aansluiting met het artikel van Pieter Stuurman, termen zoals loon- en systeemslaven vloeien hieruit voort en genoodzaken dringend om een culturele correctie. Het is principieel een eenvoudig rationeel verhaal, als echter ons rechtvaardigheidsgevoel zich bemoeit dan wordt het debat emotioneel kleurrijk. Anders gezegd, theorie en praktijk zijn twee verschillende dingen, wat betreft arbeid.

Referentiekader

Het streven naar monetaire winst is een positieve stuwkracht om versneld welvaart op te bouwen, het opdrijven van de efficiëntie en automatisering maakt immers dat we steeds meer mensen kunnen vervangen door robotten. In het verlengde bestaat een systeem van arbeidsbemiddeling, hiermee trachten we werklozen terug in het arbeidscircuit te brengen. Dit systeem draait met inbegrip van alle bijkomstigheden die daar traditioneel bij komen kijken, hier zijn we elke dag getuige van.

Verloren paradijs

Als interludium herinneren we aan het verloren paradijs van Keynes, hij had destijds (1936) geen computer zoals de onze maar toch bedacht hij dat een werkweek van (+/-) 15 hr in de nabije toekomst haalbaar moest zijn. Keynes z’n gedachtegoed was nochtans eenvoudig en logisch te begrijpen, de technische revolutie zorgt er immers voor dat we veel meer kunnen produceren met minder mensenarbeid. Het gewonnen deel van de tijd is dan logischerwijs vrije tijd om van het leven te kunnen genieten.

Dynamiek

Aan de hand van een eenvoudig voorbeeld kunnen we deze dynamiek in kaart brengen. In de eerste fase, we werken in functie van onze behoeften waarvoor arbeidstijd nodig is die we verdelen over de arbeidsbevolking. In de tweede fase volgt de technische evolutie waardoor onze efficiëntie drastisch wordt verhoogd, hieruit volgt werkloosheid. In de derde fase verdelen we de arbeidsbevolking over de benodigde arbeidstijd. In onderstaand voorbeeld resulteert dit in een arbeidsweek van 10 uur.

Doelstelling

Vandaag ligt onze doelstelling anders, we trachten nog steeds iedereen aan een voltijdse job te helpen. Wellicht goedbedoeld maar totaal indruisend tegen het logische boerenverstand zoals Keynes al aangaf in 1936. Inmiddels zijn we tachtig jaar verder en alle werkenden worden ingeschakeld zonder noemenswaardige aanpassing van de arbeidstijd. Ondanks dit eenvoudige voorbeeld mag de dynamiek transparant zijn. Het mag ook duidelijk zijn dat een dergelijke situatie een invloed heeft op onze welzijnsbeleving, het beeld spreekt voor zich.

Zware tol

Vandaag betalen we een zware tol, elke vorm van logisch boerenverstand doven we in de kiem en vervolgens verklaren we depressie (ea) tot DE ziekte van de 21ste eeuw. En erger, we gaan vandaag niet minder werken maar terug meer. De remedie is eenvoudig, verdeel arbeid in functie van wat we denken nodig te hebben, punt. De tol wordt nog zwaarder als blijkt dat er een schaarste is aan geld, hierdoor wordt het evolutionair logische ondermijnd.

Sleutel

Op de vraag hoe we deze schaarste kunnen oplossen en arbeidsverdeling realiseren, is het antwoord verbluffend eenvoudig. De sleutel is het monetaire beleid en de bereidheid tot co-creatieve samenwerking, we hoeven dit echt niet moeilijker te maken dan het is. Mits correct gebruik van ‘het systeem’ wordt het mogelijk om (1) tal van monetaire problemen op te lossen en (2) een andere denk- en gedragsmodus aan te nemen. Aan middelen en kennis ontbreekt het niet, noch aan beschikbare plannen, punt.